Het steentje van Xenophon

Tegenwoordig is er heel veel mogelijk op het gebied van paardengeneeskunde. Scans, bloedonderzoeken, operaties, speciale hoefijzers, enzovoorts. Laten we de hoefijzers en hoefproblemen eens als voorbeeld nemen. Hoe keken ze hier vroeger tegenaan?

 Een bekende auteur die al in de oudheid iets over hoeven hoeven schreef, is Xenophon. Xenophon merkte op dat dikke hoorn beter was dan dunne, dat te lage hoeven voor problemen zorgden en dat een steile of weke voetas ook voor problemen zorgde. De gulden middenweg was dus het beste. De gezondheid van de hoef kon je bepalen door de ringen. De beste hoef kon verpest worden door stalling op vochtige en gladde ondergrond. Een stalling met droge ondergrond en een vloer van kinderkopjes ter grootte van de hoef van het paard, verstevigen de hoef door druk. Het paard diende ’s ochtends van stal gehaald te worden zodat hij ’s avonds met smaak zijn voer at. Om de hoeven en straal stevig te houden werd er in de paddock een lading (4 wagens) steentjes gegooid ter grootte van een handpalm. Hierover kon het paard lopen (door vliegjes zou hij wel in beweging komen volgens Xenophon).

 Rond 700 na Chr. werden steeds meer paarden op een klein stuk grond gehouden, vanwege het feodalimse. Hier stonden ze in stal en paddock, vaak in de mest. Rond 1100-1200 na Chr. en vooral rond de tijd van de kruistochten werd het ijzer gebruikelijk. Ik heb geen boeken over paardengeneeskunst van deze tijd in mijn handen gehad, maar een ander boek dat veel later verscheen, heeft wel een belangrijk punt over hoeven en huisvesting genoemd. Pieter van Naaldwijck noemt in zijn boek, de paardenvriend, dat het zeer belangrijk is dat veulens op harde gronden lopen zodat hun hoeven en benen zich goed ontwikkelen. 

Ondanks dat er vroeger veel minder uitgebreide kennis was, was er wel wijsheid. Kennelijk kwamen steile hoeven voor, anders had Xenophon ze niet genoemd, maar er werd kennis verspreid om dit te voorkomen. Dit is in deze tijd ook het geval. Er is wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van klauwen van koeien en verschillende typen bodem. De koeien die over rotsen moesten lopen, bleken veel beter ontwikkelde straalkussens en hoefbenen te hebben. Via facebook wordt door groepen het grind (pea gravel) als bodem voor paarden ook wel aangeraden. De informatie die verspreid wordt is echter zo veel, dat je door het grind het pad niet meer ziet, bij wijze van spreken. 

Om in historische herhaling te vallen, zou ik dan zeggen: denk zelf na. Natuurlijk is er over hoefijzers ook nagedacht, maar binnen het kader van hoefijzers. Kijk ook eens buiten kaders. Hoe krijg je een mooie concave hoef op een platte bodem? Hoe krijg je een mooie doorbloedde straal wanneer de straal door hoge verzenen of ijzers de grond niet raakt? 'De' wetenschap wordt vaak achterhaald en daarom weet je nu niet of bewezen uitspraken over tien jaar nog ondersteund worden. Daarom is het goed om kritisch te blijven en open te staan voor nieuwe zienswijzen. Maar ook voor oude zienswijzen, want Xenophon heeft ook zeker een bol steentje bij te dragen!